Yandex ve CERN, Yandex’in Avrupa’daki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı üzerinde araştırmalar yapan bilim adamlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere özel olarak geliştirdiği arama servisi, CERN’in yürüttüğü dört ana deneyden biri olan “Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Güzellik Deneyi*”nde kullanılacak.
Bilim adamları arasında “güzellik quarkı” (İngilizce “beauty quark”) olarak tanınan b quarkını içeren parçacıkların araştırıldığı sözkonusu deneyde, çok hızlı hareket eden parçacıklar birbiriyle çarpışarak farklı yönlere dağılıyor. Bilim adamlarının “olay” olarak adlandırdığı bu çarpışmalardan elde edilen veriler, daha sonra incelenmek üzere kayıtlara alınıyor. Bu şekilde toplanarak bir yıl içinde dahi binlerce terabaytı aşacak verilerin sınıflandırılarak incelenmesi, Yandex’in özel olarak geliştirdiği özel bir arama indeksi ve “olay” arama servisi sayesinde, çok zahmetli bir süreç olmaktan çıkacak ve bilim adamları aradıkları bilgilere anında ulaşabilecek. Bugün itibarıyla Yandex’in CERN için sunduğu özel arama indeksinde bir milyardan fazla “olay” kaydedildi.
Yandex’in Teknolojiler Direktörü Ilya Segalovich, “Teknolojilerimizi farklı alanlarda kullanabilmemiz bizim için çok ilginç bir tecrübe. Dolayısıyla CERN ile işbirliği yapabildiğimiz için çok memnunuz. Özellikle fizikçiler ve bilim için yararlı bir şey yapıyor olmak çok keyifli. LHCb deneyi için geliştirdiğimiz servisi daha da geliştirmeyi amaçlıyoruz ve belki gelecekte CERN’in diğer deneylerine de katkıda bulunmayı umut ediyoruz” diyor.
CERN araştırma ekibi temsilcisi Pierluigi Campana ise “Yandex’in LHCb deneyimiz için geliştirdiği servisin değerini takdirle karşılıyoruz. Deneyimizde analiz edilen veriler, normalde incelenmesi ardışık yapılan milyarlarca olaydan oluşur. Belli kriterlere uyacak bir olayın saptanması saatlerce sürerek çok fazla bilgi işlem gücü gerektirir. İnternet arama motoruYandex’in ihtiyaçlarımızı karşılamak amacıyla özel olarak geliştirdiği bu mükemmel servis sayesinde, zaman ve kaynaktan tasarruf ediyor ve aradığımız bilgiye saniyeler içinde ulaşabiliyoruz.” diyor.
Yandex’in CERN’le işbirliği 2011’de, Yandex’in CERN’in araştırmaları için kendi sunucularını sağlamasıyla başladı. 2012’nin ilk çeyreğinde LHCb deneyi çerçevesinde yapılan hesaplamaların yüzde 13’ü Yandex’in sağladığı işlem gücü kullanılarak yapıldı.
Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü (CERN) için bir fizikçi olan Andrei Golutvin, günlerini İsviçre ve Fransa’nın 328 fit altında gömülü 16,8 millik bir süper iletken mıknatıs halkası olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda atom altı parçacıkları birbirine çarparak geçiriyor. Şu anda LHC’de sürmekte olan dört deneyden biri olan deneyinin yüksek enerjili çarpışmaları, doğanın en büyük gizemlerinden bazılarının cevaplarını ima ediyor ve her yıl yaklaşık 20 milyar veri noktası üretiyor. Muazzam arşivde belirli kriterlere uyan çarpışmaları aramak saatler alabilir.
