UI ve UX nedir

Detaylara geçmeden önce kısaca özetlemek gerekirse UI arayüz tasarımıdır yani web uygulamanızda yer alacak bileşenlerin konumu, ebatları, renkleri vb özelliklerinin tümüdür. Yine kısaca UX ise kullanıcı deneyimi olarak özetlenebilir. Yani web uygulamasının son kullanıcıya vereceği hizmeti kolay anlaşılır ve pratik bir şekilde yerine getirmesini hedefler.

Kısaca bahsetmek gerekirse; UI, aslında arayüz tasarımıdır. Televizyon kumandasının üstündeki tuşlar, bir arayüz tasarımı örneğidir. Tuşların yerleri, büyüklüğü, renkleri tasarımcının verdiği kararlar sonucu uygulanır. Arayüz tasarımının internet sitelerindeki karşılığı ise butonlar, grid yapısı, mizanpaj, renkler, boşluklar gibi tüm grafik elemanlardan oluşan görsel tasarımdır. Zamanla internet sitelerindeki interaksiyon arttıkça, önceleri çok da önemsenmeyen arayüz tasarımı da gittikçe önemli bir hal aldı. Kullanıcıların sitede rahatça dolaşmaları ve hatta kalmalarını sağlamak için basit ve kullanılabilir bir arayüz artık şart. Kullanıcılar bir sitede dolaşmaya veya terk etmeye saniyeler içerisinde karar veriyorlar. Yoğun uğraşlarla sitenize yönlendirdiğiniz kullanıcıları sitenizde tutamadığınız zaman da maalesef tüm uğraşlarınız boşa gidiyor.

UX ise tamamen farklı bir hikayedir. O kadar ki, UX tasarımcısının tasarım kökenli olmasına bile gerek yoktur. Çünkü UX nasıl göründüğünden çok nasıl hissettirdiğiyle ilgilidir. UX’in amacı yapmak istediğiniz işlemi size basit, sorunsuz ve kolay bir şekilde yaptırmak, yani iyi bir deneyim yaşatmaktır. Bu işi yaparken grafik tasarım önemli bir elemandır ama tek eleman değildir. UX tasarımcısı farklı alanlar hakkında bilgi sahibi olmalı ve bu bilgileri kordine biçimde kulanmalıdır. Bilgi mimarisi, etkileşim tasarımı, kullanıcı testleri, kullanılabilirlilik ve içerik statejisi bunların başlıcalarıdır. Bunların yanı sıra psikoloji, antropoloji ve sosyoloji gibi alanlarda bilgi sahibi olmak da UX tasarımcısı için büyük artıdır. UX’in fazlaca kapsamlı ve geniş bir alan olmasının sebebi de budur. UX tasarımcısı kullanıcının sadece sitedeki deneyimini değil, bir ürün satıyorsanız o ürünün kapıya teslimine kadar birçok şeyi düşünerek çalışmak zorundadır. Nihayetinde bunların hepsi deneyimin bir parçasıdır.

UI ve UX in bütünlüğü demek kısaca tasarım ve tecrübenin bütünlüğü anlamına gelmektedir ve birbirini destekler nitelikte olmaması yani bütünlüğün bozulması demek web uygulamanızın başarısını önemli ölçüde geriletir.

Bizler millet olarak genellikle her alanda aceleci ve en iyisini isteyen insanlarız ve bu durumda projelerin daha başladığı anda 1-0 yenik olarak yola çıkmasına neden olmaktadır. Yani UI çalışması (tasarım) esnasında sabırsızlıkla bekleyen proje yatırımcısı tasarım çalışması sonunda genellikle direk olarak projeyi yayına açmakta ve UX i ya hiç dikkate almamakta ya da tasarımcının insafına bırakmaktadır ki olabilecek en kötü tercih budur. Bir çok kaliteli girişimde “Beta” süreci adında sunulan süreç bu bütünlüğü sağlamak adına uygulanmaktadır. Bu süreçte bir gurup son kullanıcı kitlesi projenizi kullanırken aynı zamanda test etmektedirler ve bu süreçte büyük bir dikkatle işlem haretleri izlenerek UI eksiklikleri ve UI ile UX bütünlüğü sağlanır.

Bu alanda 25 Mayıs 2014 tarihli “Seo – Tasarım ın Kaçınılmaz Bütünlüğü” isimli makalemde değinmiştim ancak daha detaylı ve terimlere yönelik bu makaleyi de diğerini destekler nitelikte eklemenin uygun olacağını düşündüm. Eski makalemi de okumak isteyenler bağlantıdan ulaşabilirler.